De ideale meng- en wisselteelt: het bouwplan

Waarom starten met meng- en wisselteelt?

We zetten de belangrijkste voordelen op een rij om te laten zien waarom meng- en wisselteelt wordt geadviseerd. Meng- en wisselteelt…

• …bevordert een duurzame kringloop en stimuleert de biodiversiteit van de bodem. De gevormde ondergrondse massa (wortels en wortelknobbeltjes), de bodemvruchtbaarheid, bewortelbaarheid en natuurlijke drainagecapaciteit van de bodem worden verbeterd.

• …verhoogt de N-benutting in het systeem. Ook resulteert het in een gelijkwaardige of hogere drogestof-opbrengst (ds) én kwaliteit per hectare wanneer gecombineerd met vroege maïs.
• …helpt in de onkruidonderdrukking. Dit kan het winnen van een eerste snede gras zijn vóór de zaai van (ultra-) vroege maïs, maar ook door het bijzaaien van een erwt bij graan omdat dit zorgt voor een voller gewas. Tevens kan een tussenteelt zorgen voor het gemakkelijker in te passen van en een beter resultaat bij graslandvernieuwing.
• …benut suboptimale voorjaarsomstandigheden om ruwvoer (ds) te maken.
• …maakt de combinatie van winterharde erwten met wintergranen of gras gevolgd door teelt en maïs mogelijk. Vanggewassen spelen een belangrijke rol in het streven naar een meer duurzame maïsteelt.

Ben je overtuigd van de potentie van meng- en wisselteelt op jouw bedrijf? Dan is het zaak om een goed doordacht bouwplan op te stellen.

Wat is het ideale bouwplan?

Een standaard bouwplan voor de biologisch melkveehouder bestaat uit: gras/klaver gevolgd door maïs, gevolgd door wintergraan, gevolgd door gras/klaver. Zo wordt de nalevering van stikstof door de gras/klaver goed benut en ontstaat er een gunstig vestigingsklimaat voor de nieuwe gras/klaver zode. Bij zowel de maïsteelt als de graanteelt heeft de boer de keuze: korreloogst of Gehele Plant Silage (GPS).

Het optimaal benutten van eerdergenoemde voordelen van meng- en wisselteelt, vergt echter een bedrijfsspecifiek bouwplan. In de praktijk is het niet altijd even makkelijk om een passend bouwplan te maken, want in hoeverre neem je de huiskavel mee in de plannen? En wil je graslandverbetering in het plan opnemen? Ook moet je rekening houden met grondsoort en ligging. Er zijn verschillende opties voor meng- en wisselteelt i.c.m. vroege maïsrassen zoals zichtbaar in Tabel 1.

Volgens Reudink bestaat het ideale bouwplan uit een 6 tot 8-jarige rotatie (Tabel 2). Bestaande uit 4 tot 6 jaar gras-klaver, 1 jaar maïs en 1 jaar graan-erwt.

In de jaren met gras-klaver vindt er opbouw van organische stof plaats die door de maïsteelt benut kan worden. Hierdoor is er nauwelijks tot geen RDM-bemesting nodig. De laatste voedingsstoffen die uit de oude graszode vrijkomen worden daarna door de graan-erwt opgenomen, aangevuld met de N die de erwt bindt. Dit voorkomt N-verlies. De hoeveelheid N die de erwt doorgeeft aan de gras-klaver teelt die daarop volgt, is een mooie startgift voor het gras. Op deze manier wordt maximaal N toegevoegd in het systeem dat vervolgens efficiënt benut wordt door opeenvolgende gewassen. Daardoor is er meer RDM voor de graspercelen beschikbaar.

Waar moet je rekening mee houden wanneer je start met meng- en wisselteelt?

• De zaaibedbereiding in het najaar: een voorvrucht moet tijdig geruimd worden.
• Het akkerbouwmatig denken van loonwerker én veehouder.
• De onderzaai van gras in graan-erwt is lastig.
• Het verlies aan eiwit tijdens veldbewerkingen (zoals bij alle vlinderbloemigen).