Een goede bodemgezondheid en rijke biodiversiteit is van vitaal belang in de biologische landbouw en veehouderij. Een gezonde bodem levert gezonde gewassen én een hogere opbrengst. Meng- en wisselteelt betekenen een dikke plus voor de bodemkwaliteit en winnen steeds meer aan populariteit. De wetenschap onderstreept die bevindingen.
De teelt van mais en gras is erg populair onder melkveehouders. Ir. Wijnand Sukkel, senior onderzoeker AgroEcologie aan de WUR, begrijpt dat goed. “De jarenlange, gespecialiseerde teelt van deze monoculturen heeft als voordeel dat ras- en kennisontwikkeling zeer snel is gegaan en mechanisatie er volledig op afgesteld is.”
Hij ziet als onderzoeker ook de keerzijde: “Een groot nadeel van monoteelt is dat ziektekiemen elk jaar meer kans krijgen en dat de bodem langzaam uitgeput raakt. Met een negatief effect op de gewasopbrengst. Ook de oogst van laatrijpe maisrassen met zware machines vergroot de kans op bodemverdichting, omdat de oogst later in het seizoen niet altijd onder ideale omstandigheden plaatsvindt. En last but not least doen groenbemesters na een late oogst vaak nauwelijks meer iets.”
Meng- en wisselteelt verrijken daarentegen het rantsoen, bevorderen de biodiversiteit en dragen bij aan het ideale bouwplan voor jouw bedrijf.
Wijnand Sukkel is dan ook groot voorstander van meng- en wisselteelt. “Melkveehouders zien vaak op tegen de investering van twee keer inzaaien. Wat ze echter vaak vergeten, is dat de opbrengst van een maisperceel het tweede jaar al lager ligt, doordat de bodemkwaliteit is afgenomen. Bovendien levert de combinatie van vroege maisteelt met een wintererwt of –graan jaarrond meer drogestof op, dan late maisteelt met een groenbemester. Als je die aspecten meeneemt is wisselteelt kostenneutraal en op de lange termijn veel beter voor de bodemgezondheid.”
Diversiteit in teelt is het sleutelwoord. De WUR doet al jarenlang onderzoek naar het effect van mengteelt op onder andere biodiversiteit. “Bij mengteelt zaai je twee gewassen door elkaar op één perceel”, legt Sukkel uit. “Bijvoorbeeld mais met soja, stokbonen of sorghum. Of gras met wintererwt. Het mooie is dat de ene plant een positief effect heeft op de andere plant. Als je vlinderbloemigen mengt met graan of gras, dan profiteert dat gewas van de stikstof die de vlinderbloemige vrijgeeft. De gemiddelde opbrengst is dan hoger."
"Stel een hectare met alleen mais levert vijftien ton drogestof en een hectare stokbonen brengt vijf ton drogestof op. Dan is de gemiddelde opbrengst tien ton per hectare. Meng je echter beide gewassen op beide percelen, dan zien we in de praktijk, dat de opbrengst stijgt naar twaalf ton per hectare. Dit komt naast de efficiëntere stikstofbenutting ook door de betere lichttoetreding: het ene gewas ontwikkelt zich net wat vroeger dan het andere gewas en vangt dan al eerder het licht. Mengteelt heeft, zoals we dat noemen, een hogere ‘resource efficiency’. Water, nutriënten en licht worden beter benut.”
Naast een hogere opbrengst blijkt ook dat een mengteelt minder gevoelig is voor ziekten en plagen dan een monoteelt. Sukkel licht dit toe: “Het ene gewas is niet vatbaar voor bepaalde ziekten en het andere gewas wel. Door ze gemengd te zaaien, krijg je automatisch ‘social distancing’, dus meer afstand tussen de planten van één soort. Dit scheelt enorm in de verspreiding van ziekten en plagen.”
Een ander belangrijk voordeel dat veel bioboeren ook zal aanspreken is de toename van biodiversiteit door mengteelt. “Elke plant is aantrekkelijk voor bepaalde spinnetjes, torren en andere insecten. Hoe meer verschillende planten op één perceel, hoe rijker het insectenleven. En met name de vlinderbloemigen trekken veel insecten aan en leveren een positieve bijdrage aan de verstuiving. Kortom: diversiteit in flora, zorgt ook voor een rijkere fauna.”
De wetenschap is al overtuigd van de voordelen en steeds meer boeren volgen.
Wil je weten of meng- of wisselteelt past op jouw bedrijf en hoe je dit het slimst kunt toepassen? Neem gerust contact op met de biologische melkveespecialisten of jouw dealer van Reudink.